Çoğu çocuk ve yetişkin bazen dikkat dağınıklığı ya da bir işi bitirme konusunda sorunlar yaşayabilir. Durumun dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olarak tanılanması için DEHB semptomlarının çocuğun ya da bireyin yaşamındaki birden fazla alanı (sınıfta, oyun alanında, evde, topluluk içerisinde ya da sosyal ortamlarda) olumsuz etkilemesi gerekmektedir. Eğer bir çocuk yalnızca oyun oynarken aktif görünüyor… Read more
Archive for the ‘Uncategorized’ Category
DEHB VE ÖĞRENME GÜÇLÜ
Her öğrenme güçlüğü yaşayan çocuk DEHB tanısı almaz ya da her DEHB tanısı almış çocuk öğrenme güçlüğü yaşamaz ancak yapılan araştırmalarda öğrenme güçlüğü ile DEHB arasında %10’dan %92’ye varan oranlarda bir örtüşme görüldüğünü ortaya konmuştur. DEHB’li çocuklarda disleksi görülme oranı %15–50 iken diskalkuli görülme sıklığı %24–60 oranlarında değişmektedir.
DEHB TEDAVİSİ NEDİR?
Çocuk uzman kişi tarafından detaylı olarak değerlendirilmelidir. Değerlendirmenin ardından psikiyatrist tarafından ilaç verilmiş ise verilen ilaçlar psikiyatrist gözetimi altında kullanılmalıdır. Alınan bu uyarıcı ilaçlar çocuğun dikkatini toplamasına yardımcı olacaktır. Bunun yanında çocuğa bireysel eğitim desteği sağlanmalıdır. Yapılan bu eğitim desteği sayesinde çocuk ders çalışma alışkanlığı kazanacak ve uzun vadede sorumluluk duygusu gelişecektir.
DEHB İLE GÖRÜLEBİLEN RAHATSIZLIKLAR NELERDİR?
* Dil ve Öğrenme Bozuklukları *Depresyon *Kaygı Bozuklukları *Asperger Bozukluğu *Davranım Bozukluğu *Tik Bozukluğu *Karşıt Olma Karşıt Gelme Bozukluğu gibi rahatsızlıklar DEHB ile birlikte görülebilir. Bu nedenle ebevenylere çocuklarına tanı konulduktan sonra tedaviye başlamaları ve psikolojik destek almaları önerilir.
DİKKAT EKSİKLİĞİ VE HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU ÇOCUĞUN SOSYAL GELİŞİMİNE NASIL ETKİ EDER?
Dikkat sürelerinin kısa olması ve dürtüselliğin fazla olması sebebiyle uzun süre hareketsiz kalamadıkları için sosyal kuralları öğrenmede güçlük yaşarlar. Bu nedenlerde arkadaş bulmada ve arkadaşlık ilişkilerini sürdürmede zorluk çekerler. Başkalarına karşı saldırgan davranışlar (itme, çekme gibi) gösterebilirler. İçsellik gelişmemiştir bu nedenle davranışlarının sonuçlarını düşünemeyebilirler.
DEHB VE DUYGU KONTROLÜ
Duygularımızı kontrol etmek ve yönlendirmek günlük hayatımızda önemli bir zihinsel işlevdir. Davranışlarımız gibi duygularımızı da bir ön denetimden geçirerek sergileriz. Duygu kontrolünde problemler dikkat eksikliği tanı kriterleri arasında yer almamasına karşın günlük hayatta en sık karşılaşılan problemler arasında yer alır. Yapılan araştırmalarda DEHB’li çocukların duygu kontrolünde daha çok 2 tip sorun yaşadıkları görülmüştür. *Düşük tepki… Read more
DİKKAT EKSİKLİĞİ BELİRTİLERİ
-Detaylara dikkat etmez, sık sık hata yapar. -Dikkatini verme, sürdürme ve korumada sorun yaşar, -Karşısındaki kişiyi dinlemiyormuş gibi görünür, -Verilen yönergeleri takip etmekte güçlük çeker, -Organizasyon ve oryantasyon sorunları yaşar, -Uzun süreli dikkat gerektiren işlerden kaçınır ya da bu gibi sorumluluklar almaktan hoşlanmaz, -Kişisel eşyalarını kaybedebilir, -Dikkatleri kısa sürelidir, kolayca dağılabilir, -Günlük işlerini uygulamakta sorun… Read more
DEHB’İN AKADEMİK ALANA ETKİLERİ
• Çocuk zekası oranında beklenenin altında bir başarı gösterebilir • Bir sınavdan yüksek puan alabilirken bir diğerinden düşük not alabilir. • Son derece hakim olduğu ve iyi bildiği bir konu hakkında karşısına çıkan bir soruyu doğru okumadıkları için yanlış cevaplayabilir. • Soruyu doğru okusalar bile yanıtlarken işlem atlamaları yapabilir. • Uzun metinleri ya da uzun… Read more
DEHB TEDAVİSİNDE GEREKTİĞİ DURUMLARDA İLAÇ KULLANIMININ ENGELLENMESİ NE GİBİ SONUÇLARA YOL AÇAR?
Ülkemizde, DEHB tedavisinde ilaç kullanımı konusunda maalesef yanlış bilgilenmeler ve tutumlar bulunmaktadır. DEHB tanısı almış çocukların gerektiği halde ilaç kullanmalarının engellemesi bu yanlış tutumların olumsuz bir sonucudur. Ebeveynlerin yan etkilerden korkarak ilaç tedavisini reddetmesi, tedavi sürecini zorlaştırmakta ve çocuğun eğitim, sosyal hayatının olumsuz etkilenmesine neden olmaktadır.
DEHB’Lİ ÇOCUKLARIN BELİRGİN ÖZELLİKLERİ
DEHB’li çocuklar, dikkat toplama yeteneğindeki sınırlılık, dağınıklık, anlatılanları dinlemede güçlükler, düzensizlik, unutkanlık, motor huzursuzluk, yetersiz dürtü kontrolü, aşırı konuşma, sırasını bekleyememe, kurallara uymada güçlük gibi bazı olumsuz davranışsal tepkiler gösterirler. Bu çocuklar bir ya da birden fazla uyarana aynı anda dikkat etme konusunda sorun yaşarlar, elleri ayakları sürekli hareket halindedir, oturmaları beklenen durumlarda sürekli ayaktadırlar… Read more
DEHB NE DEĞİLDİR?
Çoğu çocuk ve yetişkin bazen dikkat dağınıklığı ya da bir işi bitirme konusunda sorunlar yaşayabilir. Durumun dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olarak tanılanması için DEHB semptomlarının çocuğun ya da bireyin yaşamındaki birden fazla alanı (sınıfta, oyun alanında, evde, topluluk içerisinde ya da sosyal ortamlarda) olumsuz etkilemesi gerekmektedir. Eğer bir çocuk yalnızca oyun oynarken aktif görünüyor… Read more
DEHB’İN GÖRÜLME SIKLIĞI NEDİR?
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu görülme sıklığı araştırmaların yapıldığı yere, araştırma grubundaki çocuk-gençlerin yaş ortalamasına ve kullanılan yönteme göre değişiklik göstermekle birlikte genel olarak toplumda %3 ile %10 arasında değişen rakamlar bulunmuştur. Yapılan araştırmalar DEHB’in erkek çocuklarda 2 ile 10 kat daha sık görüldüğünü ortaya koymuştur.
DEHB TEDAVİ EDİLMEZ İSE NE GİBİ SONUÇLARI OLUR?
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu çocukluk döneminde kendini gösteren nörogelişimsel bir bozukluktur. DEHB’i olan bir çocuğun davranışlarının altında yatan sebepler; dikkatsizlik, aşırı hareketlilik ve dürtüselliktir. Çocuk tepkilerini bilinçli olarak gerçekleştirmez. Akademik ve sosyal olarak başarısız bir profil seyreder. DEHB’i olan çocuğun yaşadığı güçlüklükleri en aza indirmek ve sosyal uyumunu sağlamak için DEHB’in şiddetine göre tedavide… Read more
DEHB BELİRTİLERİ
DEHB belirtileri 3 kategoride sınıflanabilir. Bunlar; Dikkat eksikliği: • Ayrıntılara pek dikkat etmez, bir davranışta bulunurken dikkatsizlikten kaynaklanan hatalar yapar; • Oyunlara dikkatini vermekte güçlük çeker; • Ona yönelik bir şey söylendiğinde dinlemiyormuş gibi görünür; • Kendisine verilen yönergelere uymaz, sorumluluklarını yerine getirmez, başladığı işi yarıda bırakır. (tepkisel davrandığı ya da anlayamadığı için değil); •… Read more
DEHB VE İLAÇ KULLANIMI
DEHB tedavi sürecinde kullanılan ilaçların sağladığı etkiler şu şekilde sıralanabilir; * Dikkat süresini artırır. *Çocukta gözlemlenen aşırı hareketlilik ve yerinde duramama problemlerini en aza indirir. *Öğrenme faaliyetini olumlu yönde etkiler. * Dürtü denetimini sağlar ve kontrol mekanizmasını güçlendirir. * Öğrenme faaliyetini desteklediği için akademik başarıyı da olumlu yönde etkiler. *Sosyal ilişkilerin oluşmasına düzenlenmesine katkı sağlar…. Read more
DEHB VE TEŞHİS
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu tanısı psikiyatristin yaptığı birtakım inceleme ve değerlendirmelerden sonra konulur. Teşhis aşamasına izlenen adımlar şu şekildedir; * Aile ile görüşme * Çocuk ile görüşme * Öğretmen/öğretmenlerin gözlemlerine danışma * Birtakım performans testlerinin uygulanması ve değerlendirilmesi Yukarıda sıralanan adımlar uygulandıktan sonra, psikiyatr olası diğer durumları değerlendirmek, fizyolojik bir sorun olup olmadığına emin… Read more
DİKKAT EKSİKLİĞİ VE HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU HER ZAMAN BİRLİKTE Mİ GÖRÜLÜR?
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu sıkla bir arada görüldüğü gibi bazı durumlarda bireyde yalnızca dikkat eksikliği ya da hiperaktivite sorunu gözlemlenebilir. DEHB’in 3 farklı şekilde bireyde kendini gösterdiğini söyleyebiliriz. Bunlar; *Dikkat eksikliği *Hiperaktivite bozukluğu *İkisinin birlikte bulunması olarak sıralanır. Aynı zamanda DEHB’li bir birey hayatının farklı dönemlerinde dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunu aynı anda yaşayabileceği… Read more
DEHB VE SOSYAL BECERİLER
DEHB’li bireyler arkadaşlık kurabilmede sorun yaşarlar. Bu sorunun en önemli nedeni gerekli sosyal becerilere sahip olmamalarıdır. Çünkü arkadaşlık ilişkilerini kurabilme, yürütebilmenin yapı taşlarından biri sosyal becerilerini geliştirmektir. Topluluk içinde nasıl davranmalı, sosyal kurallar nedir, beden dili nasıl okunur, başkalarının söylediklerini dinlemek neden önemlidir bu gibi soruların cevapları gerekli sosyal becerilerin kazanılmasından geçmektedir. DEHB’li çocuğa bunlar… Read more
DEHB VE ARKADAŞLIK İLİŞKİLERİ
DEHB tanısı almış çocukların sosyal becerileri akranlarına kıyasla daha geç ve oldukça yavaş gelişir. Çoğu çocuk, içerisinde bulunduğu gelişim döneminin, gerekli sosyal beceri davranışlarını kazanmamıştır. Bazı işlevsel sorunlar yaşadıkları için jest ve mimikleri, sözel ya da fiziksel ipuçlarını, verilen sosyal mesajları diğer çocuklar gibi algılayamaz ve anlamlandıramazlar. DEHB tanısına dürtüselliğin de eşlik ettiği durumlarda çocuklar… Read more
DEHB VE TEDAVİ
DEHB tedavisi genellikle ilaçlar ile gerçekleştirilir. Bu ilaçlar uyarıcı ve uyarıcı olmayan ilaçlar şeklinde sınıflandırılır. Uyarıcı olmayan ilaçların yan etkileri daha azdır ancak uyarıcı ilaçlar tedavi de daha etkindir. İlaçlar hiperaktivite ve dürtüselliği azaltıp odaklanma, çalışma ve öğrenme becerilerini arttırırken aynı zamanda fiziksel koordinasyonlarda da gelişim sağlar. İlaç tedavisinde göz önünde bulundurulması gereken en önemli… Read more
DEHB’Lİ ÖĞRENCİLERE ÖDEV VERİLİRKEN ÖĞRETMENLERİN DİKKAT ETMESİ GEREKENLER
Öğretmenlerin dikkat etmesi gerekenler şu şekilde sıralanabilir; * Çok ödevden sıkıldıkları için az ödev verilmesi, * Ödevlerinin niceliğinden ziyade niteliğine dikkat edilmesi, *Ağır ödevler yetersizlik duygusuna neden olabileceği için ödevlerin küçük parçalara ayrılması *Ödevleri yapabileceği yeterli sürenin verilmesi DEHB’li çocuklar için önemlidir. Bu şekilde çocuklarda başarısızlık korkusu azaltılabilir. DEHB’li çocuğu diğer öğrencilerle kıyaslamak ise DEHB… Read more
DEHB TANISI ALMIŞ ÖĞRENCİLER İÇİN ÖĞRETMEN NELER YAPABİLİR?
*Öğrenci sakin bir yere ve iyi örnek olacak bir arkadaşının yanına oturtulmalı. *Çocuğa verilen çalışmayı tamamlayabilmesi için ek süre verilmeli *Çocuğun dikkat süresi ile uyumlu olacak şekilde görevleri ya da çalışma süresi kısaltılmalı *Kısa süreli hedefler belirlenmeli *Her seferinde bir tek görev verilmeli *Ödevlerinin miktarını azaltılmalı. * Yönergeler açık ve kesin olmalı * Etkinliği sürdürmesi… Read more
DEHB VE AKADEMİK BAŞARI
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu çocuğun okula başlaması ile belirginleşir ve gözlemlenmesi daha kolay olur. Erken tanı okul öncesi dönemde konulabilir. Her şeyden çok çabuk sıkılma, oyuncaklar ile oynama süresinin çok kısa olması, oyuncaklara bilinçli olarak zarar vermek, gruba dahil olamama, grup oyunlarında yer alamama gibi belirtiler okul öncesi DEHB belirtileri olarak karşımıza çıkar. Çocuğun… Read more
DİKKAT EKSİKLİĞİ TANISI İLE DÜRTÜSELLİK BİR ARADA MI GÖRÜLÜR?
Dikkat eksikliği tanısı almış çocukların %60 ile %65’inde bu tanıya ek olarak dürtüsellik ve hiperaktivite bozukluğu görülmektedir. Dürtüsellik semptomları; genellikle saldırgan, aşırı ve taşkın davranışlar olarak karşımıza çıkmaktadır. Dikkat eksikliği beraberinde dürtüsellik tanısı almış çocuklarda saldırgan, taşkın davranışlar ve beraberinde dürtülerin kontrolünde sıkıntı yaşandığı için takıntılar gelişebilir. Dürtüsellik yaşa, cinsiyete göre farklı düzeylerde ve farklı… Read more
DEHB VE TEDAVİ SÜRECİ
DEHB tanısı almış çocukların yaşadığı güçlükler çocukların sosyal kuralları kolaylıkla öğrenmelerini ve anlamalarını zorlaştırmaktadır. Sağlıklı çocukların çaba gerektirmeden kazandıkları sosyal becerileri bu çocuklar profesyonel yardım alarak öğrenmektedirler. DEHB tanılı çocuklar yaşadıkları sorunlara uygun tedavi ve eğitim almazlar ise değin tanısına eşlik eden bazı hastalıklar ortaya çıkabilir. DEHB olan çocuklarda başka sorunların eşlik etmemesi için erken… Read more
DEHB İLE İLGİLİ BAZI YANLIŞ YARGILAR
•DEHB bir rahatsızlık değildir. (yanlış) •DEHB beyin kimyasındaki bozukluk nedeni ile yönetici işlev becerilerinde sorunlar yaşamasına sebep olan nöro-biyolojik bir rahatsızlıktır. (doğru) •DEHB sadece çocuklarda görülür. (yanlış) •DEHB ergenlik ve yetişkinlik döneminde de görülür. Ancak DEHB tanısı almış yetişkinler azınlığı oluşturmaktadır. Bunun nedeni kişinin bu semptomlarla yaşamayı öğrenmiş olmasıdır. (doğru) •DEHB hiçbir durum ile bağlantılı… Read more
DEHB’Lİ ÖĞRENCİLERİN SINIF İÇERİSİNDEKİ BELİRGİN ÖZELLİKLERİ NELERDİR?
DEHB’li öğrenciler sınıf içerisinde, dikkat toplama yeteneğindeki sınırlılık, dağınıklık, anlatılanları dinlemede güçlükler, düzensizlik, unutkanlık, motor huzursuzluk, yetersiz dürtü kontrolü, aşırı konuşma, sırasını bekleyememe, kurallara uymada güçlük gibi bazı olumsuz davranışsal tepkiler gösterirler. Bu öğrenciler bir ya da birden fazla uyarana aynı anda dikkat etme konusunda sorun yaşarlar, bu öğrencilerin elleri ayakları sürekli hareket halindedir, oturmaları… Read more
DEHB TANISINI KİM KOYAR? TANI AŞAMASI NASIL GERÇEKLEŞİR?
DEHB tanısı alanda uzmanlaşmış psikiyatristler tarafından konulur. Tanı tek bir kaynaktan elde edilen bulgu ya da bilgilere göre değil; birçok kaynaktan elde edilen bilgiler bir araya getirilerek bu bilgilerin incelenmesiyle konulur. Öncelikle bireyin kontrolsüz davranışlarının, hareketlilik, dikkatsizlik ve dürtüsellik sorunlarının ne zaman, nasıl başladığı, içerisinde bulunduğu dönemdeki sorunların neler olduğu tespit edilir. Çocuğun ve gencin… Read more
DEHB NE DEĞİLDİR?
Çoğu çocuk ve yetişkin bazen dikkat dağınıklığı ya da bir işi bitirme konusunda sorunlar yaşayabilir. Durumun dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olarak değerlendirilebilmesi için ise DEHB semptomlarının çocuğun ya da bireyin yaşamındaki en az 2 alanda (sınıfta, oyun alanında, evde, topluluk içerisinde ya da sosyal ortamlarda) engel yaratması gerekmektedir. Eğer bir çocuk yalnızca oyun oynarken… Read more
EBEVEYNLER DEHB TANISI ALMIŞ ÇOCUKLARININ ÖĞRENMELERİNİ DESTEKLEMEK İÇİN NELER YAPABİLİR?
DEHB tanısı almış öğrencinin sınavlarda başarılı olması için öncelikle öğrenmelerinin desteklenmesi gerekir. Bu duruma destek olmak için ebeveynler çocuklarının ders çalışma ortamında şunlara dikkat etmelidir: • Sessiz, bir çalışma ortamı ( açık televizyon ya da bilgisayar olmayacak şekilde ) sağlanmalıdır. • Bir işi gerçekleştirmeleri ya da tamamlamaları için uygun sıralamalar ve dönütler verilmelidir. • Zamanını… Read more
DEHB YETİŞKİNLİK DÖNEMİNDE GÖRÜLÜR MÜ?
Çocuklukta görülen dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu yetişkinlik dönemine de sarkabilir ya da çocukluk döneminde tanılanmamış bireyler yetişkinlikte tanı alabilir. Tıpkı çocuklarda ve gençlerde olduğu gibi, yetişkinler için de dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu uyum problemlerine neden olabilir. Dikkat eksikliği bireylerin bir işi sürdürmelerini ya da tamamlamalarını zor bir hale getirebilir ve bireylerin ilişkilerinde problem… Read more
DEHB VE DÜRTÜSELLİK
DEHB ile birlikte görülebilen sorunlardan biri de dürtüselliktir. Dürtüsellik davranışları planlamada, istekleri ve ihtiyaçları ertelemede ve kendini durdurabilme becerilerinde sorun yaşanmasıyla kendini gösteren bir durumdur. Belirtileri şu şekilde sıralanabilir; * Çocuk sorulan soru tamamlanmadan önce yanıt vermeye çalışır. * Sırasını beklemekte zorlanır. * Başkalarının sözlerini keser. * Davranışlarını ve eğer dürtüsellik fazla ise mimiklerini kontrol… Read more
DEHB NASIL TESPİT EDİLİR?
Hiperaktivite semptomlarını çocukluk çağında göstermeye başlayan, gelişimsel olarak devam eden ve kişinin yetişkinlik yaşamını da etkileyen bir bozukluktur. Erkeklerde görülme sıklığı kızlara oranla daha fazladır. Genetik ve biyolojik temellere dayanan, psiko-sosyal etkenlerle şiddeti artan bir bozukluktur. Günümüzde hiperaktiviteyi tespit etmek için klinikte tek bir ölçüt yoktur. WISC-4 günümüzde kullanılan en yaygın test olmakla birlikte bunun… Read more
DEHB VE DİSLEKSİ ARASINDAKİ İLİŞKİ NEDİR?
Yapılan araştırmalarda Disleksi ile Dikkat Eksikliği VE Hiperaktivite Bozukluğu arasında %10’dan %92’ye varan oranlarda bir örtüşme görüldüğü ortaya konmuştur. DEHB’li çocuklarda Disleksi görülme sıklığı %15–50 iken Diskalkuli görülme sıklığı %24–60 oranlarında değişmektedir.
DEHB AİLE İLİŞKİLERİNİ NASIL ETKİLER?
DEHB’li çocuklar aile ilişkilerinde sorunlar yaşayabilirler. Ebeveynler veya çocuğa bakmakla sorumlu olan kişiler bu süreçte çocuğa karşı sabırlı ve anlayışlı olmalıdır. Ebeveynler bu süreçte yaşadıkları sorunlardan kendilerini sorumlu tutabilirler. Çocuğa karşı nasıl bir tutum sergileneceği aile içinde tartışmalara neden olabilir. Özellikle okul hayatı da başladığında ebeveynler kendi içinde çatışan ya da okula karşı çocuğunu savunmaya… Read more
DEHB İLE BİRLİKTE GÖRÜLEN BOZUKLUKLAR NELERDİR?
* Dil ve Öğrenme Bozuklukları *Depresyon *Kaygı Bozuklukları *Asperger Bozukluğu *Davranım Bozukluğu *Tik Bozukluğu *Karşıt Olma Karşıt Gelme Bozukluğu gibi rahatsızlıklar DEHB ile birlikte görülebilir. Bu nedenle ebevenyelere çocuklarına tanı konulduktan sonra tedaviye başlamaları ve psikolojik destek almaları önerilir.
DEHB’NİN GÖRÜLME SIKLIĞI NEDİR?
DEHB görülme oranının araştırmaların yapıldığı yer, araştırma grubundaki çocuk-gençlerin yaş ortalaması ve kullanılan yönteme göre değişiklik göstermesiyle birlikte genel olarak toplumda %3 ile %10 arasında olduğu saptanmıştır. Ayrıca yapılan araştırmalar DEHB’nin erkek çocuklarda 2 ile 10 kat daha sık görüldüğünü ortaya koymuştur.
DEHB VE ANKSİYETE BOZUKLUĞU
İki tanıyı ayırt etmek için öncelikle klinik değerlendirme gerekir. Kaygılı bir çocuk yalnızca kaygı duyduğu durumlarda dikkatini toplayamazken, dikkat dağınıklığı olan çocuk ise kaygı verici durumdan uzakken de dikkatini toplayamaz. Ancak şuna da dikkat çekmek gerekir ki iki problemde birbirini şiddetlendirdiği için DEHB ve anksiyete aynı anda görülebilir.
DEHB’NİN EĞİTİM HAYATINA ETKİLERİ
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu sorunu yaşayan öğrenciler, dikkatlerini gereken durumlarda toplayıp kesintiye uğratmadan bir davranış sergilemekte ya da bir işi tamamlamakta sorun yaşarlar. Bu sorun çocukların arkadaş, aile ve eğitim ortamlarına da yansır. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu sorununa sahip öğrencilerin eğitim hayatlarında karşılaştıkları sorunlar şu şekilde sıralanabilir; • Çocuk zekası oranında beklenenin altında… Read more
DEHB VE DUYGU KONTROLÜ
Duygularımızı kontrol etmek ve yönlendirmek günlük hayatımızda önemli bir zihinsel işlevdir. Davranışlarımız gibi duygularımızı da bir ön denetimden geçirerek sergileriz. Duygu kontrolünde problemler dikkat eksikliği tanı kriterleri arasında yer almamasına karşın günlük hayatta en sık karşılaşılan problemler arasında yer alır. Yapılan araştırmalarda DEHB’li çocukların duygu kontrolünde daha çok 2 tip sorun yaşadıkları görülmüştür. *Düşük tepki… Read more
DİKKAT EKSİKLİĞİ VE HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU ÇOCUĞUN SOSYAL GELİŞİMİNE NASIL ETKİ EDER?
Dikkat sürelerinin kısa olması ve dürtüselliğin fazla olması sebebiyle uzun süre hareketsiz kalamadıkları için sosyal kuralları öğrenmede güçlük yaşarlar. Bu nedenlerle arkadaş bulmada ve arkadaşlık ilişkilerini sürdürmede zorluk çekerler. Başkalarına karşı saldırgan davranışlar (itme, çekme gibi) gösterebilirler. İçsellik gelişmemiştir bu nedenle davranışlarının sonuçlarını düşünemeyebilirler.
DEHB’DE ÇOCUĞUN İSTENDİK (UYGUN) DAVRANIŞI GÖSTERMESİNE EBEVEYNLER NASIL KATKIDA BULUNABİLİR?
*ebeveynlerin her gün çocuğa düzenli olarak belirli bir zaman ayırması gerekir. *ebeveynler, çocuk istendik davranışı gösterdiği zaman davranışın devamlılığı için pekiştirici sözler söylemelidir. *çocuktan istekte bulunurken cümlelerin olumlu anlaşılır ve sadece tek bir istek içermesine dikkat edilmelidir. *çocuğun olumsuz davranışı gelişim düzeyi ve yaşına göre uygun yöntemlerle cezalandırılmalı ancak sonrasında çocuğa normal davranılmaya devam edilmelidir.
DEHB’E KARŞI AİLELERİN YANLIŞ TUTUMLARI
•Zamanla, büyüyünce düzelir.× DEHB tedavi ile ya da zamanla tamamen ortadan kalkmaz. Uygun tedavi yöntemi, ilaç takviyesi ve destek eğitimi ile DEHB’nin çocuğun eğitim, sosyal ve duygusal hayatındaki etkilerini azaltmak mümkündür. Bu nedenle ailelerin bu şekilde bir tutum sergilemesi çocuklarını yanlış yönlendirmelerine ve onları olumsuz etkilemelerine neden olur.√ •Dikkatini yeterince vermiyor, tüm dikkatini verse yapabilir.×… Read more
DİKKAT EKSİKLİĞİ HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU VE KURAL KOYMA
DEHB’li öğrencilerin okul başarısını ve uyumunu arttırmak için öğretmenler tarafından kurallar yapılandırılmalı, DEHB’li öğrencilerin dikkat süresini uzatabilmek için ders ilginç etkinliklerle desteklenmeli ve olumlu pekiştireçlerin kullanımına dikkat edilmelidir. Düzeni sağlamak için kurallar mümkün olduğunca erken oluşturulmalı, düzen ve temizliği kontrol etmek için ise çok sık aralıklarla kontroller yapılmamalıdır. Aksi takdirde bu durum çocukların içsel motivasyonlarını… Read more
DİKKAT EKSİKLİĞİ VE HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU İLE BİRLİKTE GÖRÜLEN SORUNLAR NELERDİR?
Dikkat eksikliği, hiperaktivite bozukluğu ve dürtüsellik genel olarak birlikte anılır. Ancak bir çocukta üçü aynı anda olmayabilir. Bazen biri diğerini ortaya çıkaran faktör olabilir. Örneğin dikkat eksikliği yaşayan bir çocuk, çevredeki uyaranlara dikkatini veremediği ya da dikkatini uyaranlar üzerinde tutamadığı için uyarandan uyarana atlayarak hiperaktivite bozukluğu semptonlarını sergileyebilir. Motor becerilerde sorun yaşayan hiperaktivite tanısı almış… Read more
DİKKAT EKSİKLİĞİ VE HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU TANISI ALMIŞ ÇOCUKLARIN UYGUN SPOR DALLARINA YÖNLENDİRİLMESİ
Dehb’li çocukların hangi spor dalını seçmeleri gerektiği dikkatle verilmesi gereken bir karardır. Ebeveynler yapılan seçimin çocuğun gelişim dönemi özellikleri, fiziksel özellikleri ve ilgi alanlarına uygun olmasına; spor dalının ise uygulanabilir olmasına önem vermelidir. Spor dalının uygulanabilir olması dikkar edilmesi gereken bir durumdur çünkü Dehb tanısı almış çocuklar için en önemli nokta yönlendirildiği spor dalını sevip… Read more
GELİŞİM DÖNEMLERİNE GÖRE DEHB’NİN BELİRTİLERİ
Erken Çocukluk *Aşırı hareketlilik *Olaylara ve durumlara düşünmeden dalma *Korku hissetmeme Orta Çocukluk *Dikkati toplama güçlüğü *Söz dinlememe *Yaşıtları ile iletişim ve oyunda güçlük çekme *Oyun oynarken başına buyruk davranma *Amaca yönelik davranışta bulunamama *Disipline yönelik olumsuz tavır sergileme Son Çocukluk *Dikkat toplama güçlüğü *Dürtüsel ve saldırgan davranışta bulunma *Akranları ile ilişkide güçlük *Öğrenme güçlükleri… Read more
DİKKAT EKSİKLİĞİ VE OYUN
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan çocuklar eğitim ve sosyal hayatlarında sıklıkla başarısızlık yaşarlar. Bu durum çocukların özgüvenlerinde düşüşe neden olur. Bu çocukların özgüvenlerini desteklemek için yardımcı olan yöntemlerden biri oyundur. Ebeveynler her ne kadar DEHB tanısı almış çocuklarının çok fazla oyun oynadıklarından yakınsalar da aslında içerik olarak yapılandırılmış oyunlar hem çocukların davranışlarını kontrol etmesine… Read more
DİKKAT EKSİKLĞİ VE HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞUNUN MOTOR BECERİLERE ETKİSİ
DEHB çocukluk çağı sorunları içerisinde en sık karşılaşılan ve temel özelliği işlevselliği bozan dikkatsizlik ve/ya da hiperaktivite-dürtüsellik örüntüsü olan bir nörogelişimsel bozukluktur. (Faraone ve Biederman 1998). DEHB tanısı konan çocukların %45-70’inin motor beceri sorunları sergiledikleri ve bu sorunların sosyal uyumu, akran ilişkilerini ve akademik becerileri olumsuz etkilediği bilinmektedir (Barkley 1998, Harvey ve Reid 1997, Kadesjo… Read more
DİKKATİ GELİŞTİRMEK İÇİN NELER YAPILMALI?
*Yeterli ve kaliteli uyku hem bilişsel hem de fiziksel sağlık için önemlidir. Çocukların uyku düzenleri olmalıdır. *Karbonhidratlı besinler yüksek oranda şeker içerir. Bu da sürekli olarak dışarı atılmayı bekleyen bir enerjiye ve beraberinde dikkat dağınıklığına sebep olur. *B vitaminleri içeren yiyecekleri arttırmak önemlidir (fındık, ceviz, fındık, fasulye, bezelye, süt, yağsız et, yeşil yapraklı sebzeler, avokado,… Read more
DİKKAT EKSİKLİĞİ VE MOTİVASON
Dikkat eksikliği sorunu yaşayan çocuklar ilgilerini çekmeyen konuları dinlemekte güçlük yaşarlar. Uzun süreli odaklanma gerektiren rutin işlerde sıklıkla dalıp gittikleri görülür. İlgi alanları dışında yer alan ders, konu ve kitaplara odaklanamaz, motivasyonlarını sürdürme de sorun yaşarlar. Bu gibi sorunlarla baş edebilmek için çocuğun dikkatini toplaması ve motivasyonunun arttırılması gerekir. Bu iki durumun gerçekleşmesi uzun bir… Read more
DİKKAT EKSİKLİĞİ VE HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU OLAN ÖĞRENCİ VE ÖĞRETMEN İLİŞKİSİ NASIL OLMALIDIR?
Sınıf ortamındaki uyaranların varlığı ve bu uyaranların sınıf içerisindeki düzeni dikkat eksikliği yaşayan öğrenciler için ayrı bir önem taşımaktadır. Çünkü bu öğrenciler uyaranların varlığını göz ardı ederek, ders ortamına adapte olabilmede oldukça güçlük yaşamaktadırlar. Bu sebeple öğrencilerin problem davranışı hangi durumlarda gösterdikleri belirlenmeli ve derse etkili bir şekilde katılımlarının sağlanması için öğretmenlerin bilgilendirilmesi son derece… Read more
DİKKAT EKSİKLİĞİ VE HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU BULUNAN ÇOCUKLARIN AİLELERİNE ÖNERİLER
Çocuğunuzda DEHB Olduğunu Kabulleniniz. Çocuğunuzun akranlarına oranla bazı zorluklar yaşadığını bilmelisiniz. Bunu kabullenmeli ve çocuğunuzun yaşadığı sorunları sizinle paylaşabilmesine olanak tanımalı, onu koşulsuz şartsız kabullendiğinizi ve yanında olduğunuzu hissettirmelisiniz. Çocuğunuza Zaman Ayırın ve Onunla Birlikte Olmaya Çalışınız. Çocuğunuza her gün düzenli bir şekilde belirli bir süre ayırıp tamamen onunla ilgilenmeye özen göstermeniz her çocuk için… Read more
ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ VE DİKKAT EKSİKLİĞİ
Öğrenme güçlüğü tanısı almış çocukların %20-35’inde dikkat eksikliği ve hiperaktivite tanısı da bulunmaktadır. Dikkat eksikliği ve öğrenme güçlüğünün birbirine eşlik ettiği durumlarda çocuklar genellikle okuma yazma öğrenmekte zorlanırlar. Çok başarılı oldukları derslerde bile soruları yanlış okudukları için veya acele ettikleri için başarısız olurlar. Bu durumda zamanla çocuklarda okula gitmede isteksizlik, derslere karşı ilgisizlik, okul fobisi… Read more
İLKÖĞRETİM YAZI ÖĞRETİMİNDE TEMEL İLKELER
Öğrencilerin gelişim düzeyleri yazı öğretiminde önemlidir. Öğretim sırasında öğretilen harf ve sözcüklerin öğrencinin yaşantısıyla ilişkili olması ve yazı boyutunun gözü yormayacak büyüklükte olması önemlidir. İmkan varsa yazı yazımında kullanılan etkinliklerin oyunlaştırma yolu kullanılarak öğrenmenin kalıcı hale gelmesi sağlanmalıdır. Yazma öğretimine dik temel mi eğik mi başlanacağı konusu tartışmalı olsa da yapılan araştırmalarla birlikte ikisi arasında… Read more
OTİZMLİ ÇOCUKLAR VE AİLELERİ
Otizmli çocuğu olan birçok aile çocuklarına nasıl yaklaşmaları gerektiği ya da bu durumun kendi yaşantılarını nasıl etkileyeceği konusunda endişelenmektedirler. Tüm bu endişelerin temelinde çok sık rastlanılmayan, bilinmeyene karşı duyulan korku duygusu bulunmaktadır. Bu aşamada bilgi aileler için bir güç kaynağıdır. Ailelerin gelişimsel bozukluğu olan çocuklarının rahatsızlığı hakkında bilgi sahibi olmaları, iletişim kuramayan bir çocuğun gereksinimleri… Read more
ÖZGÜL ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ OLAN ÇOCUKLARIN ANNE BABA TUTUMLARINA YÖNELİK ÖNERİLER
Özgül öğrenme güçlüğü her çocukta farklı şekilde oluşum gösterebilmektedir. Bu doğrultuda çocuğun yeterli ve yetersiz olduğu alanlar belirlenip çocuğa o doğrultuda destek sağlanmalıdır. Özgül öğrenme güçlüğü, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğuyla birlikte görülebilir ancak DEHB’den farklı bir güçlüktür. ÖÖG bulunan çocuklar aile ve yakın çevreleri tarafından “tembel”, “sorumsuz” gibi ifadelerle etiketlenmemeli ya da bu güçlüğü,… Read more
DİKKAT EKSİKLİĞİ YAŞAMI NASIL ETKİLER?
Dikkat eksikliği bulunan çocuğun dikkatini odaklamakta zorluk yaşadığı ve gerek ders ortamında, gerekse ödevlerinde basit ve dikkatsizce hatalar yaptığı görülmektedir. Çocuğa verilen görev ve sorumluluklarda veya bir oyun sırasında dikkatini sürdürmekte zorlandığı ancak ilgisini çok fazla çeken bir görev ya da sevdiği bir oyunu oynadığında dikkatini uzun süre koruyabildiği izlenmiştir. Dikkat eksikliği olan çocukla iletişim… Read more
ÜSTÜN YETENEKLİ ÇOCUKLARDA DİKKAT EKSİKLİĞİ HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU
Geçmişten günümüze üstün yetenekliliğe ilişkin çok çeşitli tanımlamalar yapılmaktadır. Renzulli (1986)’ye göre üstün yeteneklilik, çocuğun varoluşundan kaynaklanan yetenekleri olan (genel yetenek-özel yetenek), motivasyon ve yaratıcılık alanlarında ve bu alanların sentezi sonucunda oluşmaktadır. Üstün yetenekli çocuklar, hatırlama, sınıflandırma, organize etme, belleği kullanma gibi işlemlerde üstün yetenekli olmayan çocuklara oranla daha gelişmiş ve yetenekli oldukları söylenebilmektedir. Üstün… Read more
DİKKAT EKSİKLİĞİ ve HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞUNA GENEL BİR BAKIŞ
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğunun Görülme Sıklığı Nasıldır? DEHB’nin dünya geneli çocuklarının %5-12’sini etkilediği belirtilmektedir. Çocuklar arasında görülen en sık psikiyatrik bozukluklardan birisidir. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun seyri kız çocuklarında sıklıkla dikkatsizlik, depresyon ve kaygı bozuklukları şeklinde kendini göstermekle birlikte, davranış problemlerine nadir olarak rastlanmaktayken; erkek çocuklarında çoğunlukla yıkıcı davranış bozukluklarının eşlik etmesinden dolayı… Read more
DEHB’NİN İŞ YAŞAMINA YANSIMALARI
Önceleri çocukluk çağı hastalığı olarak bilinen DEHB’nin, son yıllarda yapılan araştırmalarla ergenlik ve yetişkinlikte de etkisinin sürebileceği görülmüştür. DEHB olan bir yetişkinin iş hayatında yaşayabileceği bazı durumlar şöyledir: -İşe geç kalma ve devamsızlık, -Sık sık iş değiştirme, -İş yerinde verimsizlik, -Kötü zaman yönetimi, -Bir işe başlayamama ya da bir işi sürdürememe, -Bir toplantı boyunca oturamama,… Read more
OKUL ORTAMINDA DEHB’Lİ ÖĞRENCİLERİN BELİRGİN ÖZELLİKLERİ
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, dikkat eksikliği, aşırı hareketlilik ve dürtüsellik kavramlarıyla tanımlanmaktadır (Hacker ve Staphf, 2004). Son yıllarda yapılan çalışmalar dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun çocukluk ve ergenlik döneminde sıkça görülen bir problem olduğunu ortaya koymaktadır. Bu problem DEHB’li çocukların okul başarılarını ve sosyal çevreyle olan iletişimlerini de olumsuz yönde etkilemektedir. Bu sebeple dikkat… Read more
OYUNLARLA DİKKAT EKSİKLİĞİ
Dikkat eksikliğinde hafızayı geliştirmeye yönelik evde oynanabilecek oyunlara örnekler: 1.Memory: Hazır kartlar kullanılabileceği gibi, evde de resimli kartlar hazırlanabilir.Her resimden iki tane olan resimli kartlar. Tüm kartlar resimli yüzleri aşağı gelecek şekilde dizilir. Her oyuncu sıra ile 2 kart açma hakkına sahiptir. Açtığı kartlar birbirinin aynı ise kartları alır, değil ise yerlerini değiştirmeden, olduğu yerde… Read more
HANGİ DURUMLARDA DİKKAT EKSİKLİĞİ HİPERAKTİVİTEDEN ŞÜPHELENİLMELİ
Kesin bir tanı almak için ayrıntılı bir inceleme gerektiği unutulmadan, aşağıdaki durumlardan 8 tanesi veya daha fazlası çocuğunuza uyuyorsa, DEHB’den şüphelenebilirsiniz; -Çoğunlukla yerinde duramaz ya da durduğu yerde hareket eder, -Oturur halde kalmakta zorlanır, -Dikkati çok kolay dağılır, -Sırasını beklemekte zorlanır, -Verilen yönergeleri takip edemez ya da zorlanır, -Bir etkinliği bitirmeden diğerine geçer, -Sessiz bir… Read more
DEHB VE KARDEŞ İLİŞKİLERİ
DEHB tanılı çocuklar ile kardeşleri arasında, genellikle DEHB’li çocuğun aşırı, beklenmeyen, zarar verici davranışları ve kardeşlerin birbirlerini anlamamalarından doğan gergin bir ilişki vardır. Ebeveynlerin DEHB’li kardeşe gösterdikleri yoğun ilgi ve onun davranışlarına toleransları diğer kardeşi olumsuz etkileyebilir. Bu kardeşler, genellikle DEHB’li kardeşleri tarafından haksızlığa uğradıklarını ve ebeveynlerinin bu durumu göz ardı ettiklerini hissettiklerini bildirmişlerdir. Öte… Read more
YETİŞKİNLERDE DEHB VE MAJÖR DEPRESYON
DEHB ve Major depresyon(MD) sıklıkla komorbidite gösteren iki ayrı bozukluktur. MD tanı kriterlerini karşılayan olgularda DEHB belirtilerinin de %22,1 oranında görüldüğü saptanmıştır. Bu birlikteliğe hem genetik hem de çevresel faktörlerin neden olduğu düşünülmektedir. Bunun dışında, DEHB’nin neden olduğu akademik başarısızlıklar, sosyal zorluklar ve kendini yetersiz görme durumlarının depresif belirtiler gelişmesi üzerinde ya da var olan… Read more
DEHB VE SOSYAL ANKSİYETE
Sosyal anksiyete bozukluğu, kişinin başkalarınca yargılanacağı, insanların gözü önünde komik duruma düşeceği şekilde davranacağına dair bir ya da daha fazla toplumsal durumdan belirgin ve sürekli şekilde korkması ve kaygılanmasıdır. Yapılan DEHB çalışmaları, bu hastalık ile sosyal anksiyete bozukluğunun yüksek eş tanı oranları olduğunu ortaya koymuştur. DEHB’ye anksiyete bozukluğunun eşlik ettiği durumlarda dürtüselliğin arttığı, işlevselliğin daha… Read more
DİKKATİN HEMEN DAĞILMASI (DİSTRAKTİBİLİTE)
Dikkati toplamaktan başka dikkati sürdürmekte önemli bir konudur. Bir konu üzerinde uzun süre dikkat sürdürememe ya da dışarıdan gelen en ufak uyaran, en ufak sesle hemen dikkatin dağılması durumuna tıpta distraktibilite denir. Dikkatin sık sık, kolay dağılması da diyebiliriz. Öğretmenler bazen DEHB olan çocukların dikkat dağınıklıklarını şöyle ifade eder: Sınıfın dikkatini topladım ve diyelim ki… Read more
DEHB’NİN EBEVEYN ÜZERİNDE GÖRÜLEBİLECEK OLUMSUZ ETKİLERİ
DEHB’li çocukların aşırı hareketli hallerine, ana-babalarının sözlerine karşı gelmelerine ve inatçı tavırlarına karşılık olarak ebeveynler çocuklarına karşı daha katı ve daha kontrol edici tavırlar sergileyebilmektedir. Aileler daha az ödüllendirici, daha fazla emir verici tutumlar sergileyebilmekte; daha baskıcı olabilmektedir. Bunların haricinde çocuğa bakım verme sorumluluğunun arttığı, ebeveynlik doyumunun azaldığı fakat ebeveynlik stresinin arttığı, öz yeterlilik duygusunun… Read more
HİPERAKTİVİTESİ OLAN ÇOCUKLARI SPORA YÖNLENDİRMEK
Ailelerin çocuklarını nasıl bir spora yönlendireceklerini belirlerken önceliklerinin çocuğun ilgi alanları olmasının yanında öz disiplin, takım oyunu, zihin kontrolünü sağlayan ve benlik algısını güçlendiren özellikleri olan oyunlar seçmeleri de önemlidir. Örneğin; Karete, Aikido gibi savunma sporlar saldırının en son çare davranış olacağını vurgulayan ritüelde sporlar olduğu için DEHB’si olan çocukların saldırgan davranışlarında azalma görülür. Bir… Read more
SINIF ORTAMINDA DEHB
DEHB sıklıkla çocuk okula başladığında fark edilen bir bozukluktur. Çocuğun okula başlamasıyla birlikte bir takım kuralları takip etmesi gerekliliğinin, kendini kontrol ve disipline etme ihtiyacının artması, DEHB’nin bu dönemde fark edilmesiyle ilişkilidir. Sınıf ortamında DEHB’li öğreciler sık sık “aktif zarar verici” (ortalıkta koşturmak, sürekli sıra arkadaşıyla konuşmak vs.) ve “pasif zarar verici” (dalıp gitmek, başka… Read more
DİKKAT EKSİKLİĞİNİN SEMPTOMLARI
DEHB tanısı konabilmesi için bazı dikkatsizlik semptomları çocuklarda gözlemlenmelidir. Bu belirtilerin hem ev hem de okul ortamında gözlemlenmesi gerekir. Bu belirtiler; Çocuğun dikkati dış etkenlerden kolaylıkla dağılır. Çocuk çoğunlukla unutkandır. Dikkatini ayrıntılara veremez, yaptığı aktivitelerde, okula gidiyorsa ödevlerinde dikkatsizlikten kaynaklı hatalar yapar. Eşyalarını kaybeder. Çocuk mental yani zihinsel aktivite gereken görevlerden kaçmak ister. Çocuk yönergeleri… Read more
DEHB ‘ DE EBEVEYNLER
DEHB, sadece tanı alan çocuğu değil, çocuğun ana-babasını da etkilemektedir. Yapılan çalışmalar DEHB ebeveynlerinin bakım yükünün arttığına fakat; özgüven ve anne-babalık doyumunun azaldığına işaret etmektedir. Ebeveynlerin yaşadığı stres ile çocuğun göstereceği saldırganlık arasında bir kısır döngü oluşabilmektedir. DEHB ebeveynleri ile DEHB tanısı almamış çocukların ebeveynleri karşılaştırıldığında, DEHB ebeveynlerinin öfke kontrol becerilerinin daha yetersiz olduğu, sürekli… Read more
DİKKAT EKSİKLİĞİ VE TEDAVİSİ
Dikkat eksikliğine sahip çocuklarda dikkatin kolayca dağılması, bir şeye verilen dikkatin sürdürülme, organizasyon ve işi tamamlama ile ilgili sorun yaşama, kişiyle doğrudan konuşulduğunda genellikle dinlemiyormuş gibi görünme, dikkat hatalarına neden olan ayrıntılara dikkat verememe gibi problemler bulunur. Tanılanmasında tek bir test veya anket kullanılmaz. Değerlendirmeye alınan kişinin ebeveynleriyle/bakıcılarıyla, öğretmenleriyle, arkadaşlarıyla konuşmak önem teşkil eder. Teşhisin… Read more
DİKKAT EKSİKLİĞİ VE HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞUNUN GÖRÜLME SIKLIĞI NEDİR?
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu çocuklarda en sık görülen davranış problemidir. Değişik araştırmalarda farklı oranlar verilmekle birlikte genelde rakamlar birbirine yakındır. Genel popülasyonda erkeklerde daha sık görülmekle birlikte okul öncesi çocuklarda %5-10 arasında değişen oranlar bilinmektedir. Ülkemizde yapılan bir araştırmaya göre okul çağı çocuklarında %5 oranında tespit edilmiştir ve bu oran giderek artmaktadır. Bu kadar… Read more
DİKKAT EKSİKLİĞİNDE DAMGALAMA
Günümüzde toplumların temel bilgi kaynakları televizyon, gazete gibi basın organları ve internettir. Yapılan incelemeler sonucunda görülmüştür ki Türkiye’de DEB ile ilgili pek az haber yapılmakta, yapılan haberlerin de önemli bir kısmı yanlış yönlendirici ve damgalamayı arttırıcı niteliktedir. Yetersiz ve yanlış kaynaktan edinilen bilgiler damgalamayı arttırmaktadır. Örneğin hem ana-babaların hem de öğretmenlerin DEB tedavisinde ilaç kullanımına… Read more
DİKKAT EKSİKLİĞİNİN DUYGULARLA İLİŞKİSİ
Duygu Tanılama/Anlama: Duyguları tanılama/anlama becerisi kişinin kendisinin ve çevresindeki bireylerin duygularını anlayıp işlemlenmesi becerisini içerir. Bu beceri sırasında çeşitli jest ve mimikler, ses tonu vs. ipuçu olarak kullanılır. Duyguları tanılama/anlamada daha iyi olan kişiler daha fazla sosyal uyum gösterir, çevresinde daha fazla kabul görür. Deb’li bireylerin bu becerisine dair yapılan çalışmalarda farklı sonuçlar elde edilmiştir…. Read more
ÇOCUKLARDA DİKKAT EKSİKLİĞİ VE HİPERAKTİVİTENİN SOSYAL ORTAMDA YARATTIĞI PROBLEMLER
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite benzer yaştaki ve gelişimdeki çocuklardan beklenenden daha fazla ya da az dürtüsel ve dikkatsiz davranma belirtilerini içerir. Bu belirtiler genellikle yaş olarak 12 yaş öncesinde görülür ve belirtilerin en az 6 ay boyunca görülmesi gerekir. Dikkatsizlik belirtileri; çocuk detayları kavramada güçlük çeker ve dikkatini sürdürmekte güçlük çeker. Kendisiyle konuşuyorken iletişim kurmakta… Read more
DİKKAT EKSİKLİĞİ OLAN ÇOCUKLAR İÇİN EVDE DİKKAT GELİŞTİRİCİ ETKİNLİKLER
Kelime Merdiveni Kalabalık olarak oynayabileceğiniz eğlenceli bir oyundur. Sırasıyla bir kişi bir kelimeyi tekrarlar (Yeşil) ve onunla ilişkili bir kelime ekler (Yeşil, Doğa). Sırası gelen her kişi kendinden önce tekrarlanan kelimeleri söyler ve yeni bir kelime de kendisi ekler (Yeşil, Doğa, Ağaç). Böylece kelimeler çoğalarak gider. Çocuklar birçok kelimeyi aklında tutarak hem hafızasını hem de… Read more
DİKKAT EKSİKLİĞİ -HİPERAKTİVİTE ‘NİN ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜNDEN FARKI
Özel Öğrenme Güçlüğü, Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu’nda görülebilir ama ikisi de ayrı alanlarda, ayırtedici özellikleri olan bozukluklardır. Özel Öğrenme Güçlüğü olan çocuklarda bir ya da iki alanda sorun varken diğer alanlarda sorun yoktur. Sadece okuma ya da yazmada sorun yaşarlar. Dil sorunu daha sık gözlenir. İnce motor ve kaba motor becerilerinde sorun oraya çıkabilir…. Read more
DİKKAT EKSİKLİĞİ VE HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞUNDA ÇOCUK MERKEZLİ MÜDAHALE YÖNTEMLERİ
DEHB’de çocukları merkeze alan yöntemler incelendiğinde, bilişsel müdahaleler, kendi kendine yönerge verme ve kendini yönetme stratejilerinin yer aldığı görülmektedir. Bu bozukluğun temelinde kendini yönlendirme eksikliği yer almaktadır. Bu nedenle uygulanacak çalışmalar çerçevesinde DEHB’li çocukların kendi kendilerini uygun bir şekilde yönlendirmelerini sağlayacak yeterlilikler (örn. kendi kendine yönerge verme yöntemi, kendi kendini kontrol etme, problem çözme eğitimi… Read more
DEHB’Lİ ÇOCUKLARDA DİKKAT ARTTIRMA VE PROBLEM ÇÖZME ÇALIŞMALARI
DEHB’ de eğitim programlarının bireysel çalışmalarla uygulanması oldukça önemlidir. Konu ile ilgili yurtiçi çalışmalar incelendiğinde ise, daha çok ilköğretim öğrencilerinin var olan dikkat toplama potansiyellerini artırmaya yönelik dikkat eğitimi programlarının uygulandığı görülmektedir. DEHB’li çocuklara uygulanan bir sorun çözme eğitimi programının, öğrencilerin sorunları ile baş etmede etkili olduğunu saptamışlardır. Bu bağlamda, bu çalışmanın gerek farklı eğitim… Read more
DİKKAT EKSİKLİĞİ VE HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞUNDA EBEVEYN EĞİTİM PROGRAMLARI İLE MÜDAHALE YÖNTEMLERİ
DEHB’ nin oluşumu genel olarak psikolojik ve nörobiyolojik faktörler (beyindeki aktivitelerin düzenlenmesinde ve uyaranların taşınmasında yetersizlik), duygularını düzenleyememe, bellek problemleri ve kendini motive etmede eksiklik gibi pek çok faktörle açıklanmaktadır. DEHB’nin ortaya çıkışının pek çok faktörün bir araya gelmesiyle açıklanması, bu konudaki müdahale çalışmalarının da çok yönlü olmasını gerektirmektedir. İlgili alan yazın incelendiğinde, DEHB’nin sağaltımında… Read more
DİKKAT EKSİKLİĞİNİN ETİYOLOJİSİ
-Genetik Etkenler: Pek çok sayıda bulgu, dikkat eksikliği’nin ortaya çıkmasında genetik etkenlerin rol oynadığını ortaya koymuştur. Evlat edinilen çocuklarla ve ikizlerle yapılan geniş çaplı araştırma sonuçları dikkat eksikliği’nin, %70-80 gibi yüksek oranlarla kalıtım yoluyla geçiş gösterdiğine işaret etmektedir. -Nörobiyolojik Etkenler: Yapılan araştırma sonuçları, dikkat eksikliği olan çocuklar ile DEB’li olmayan çocukların beyin yapılarında ve işlevlerinda… Read more
OKUL ÖNCESİ DÖNEMDE DEHB
Okul öncesi dönemde tanı konan dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB)’nun daha belirgin dil ve bilişsel sorunlar, daha yüksek psikiyatrik eş tanı oranı, daha büyük psikososyal ve akademik bozulma, okul yıllarında daha dirençli davranış sorunları ile ilişkili olabileceği düşünülmektedir. Bu nedenle Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu’nun okul öncesi dönemde tanınıp ele alınması ve ardından tedavi edilmesi… Read more
ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNDE DİKKAT EKSİKLİĞİ
Daha önceleri çocukluk çağı hastalığı olarak görülen ve yaş ilerledikçe belirtilerinin azalarak yok olduğuna inanılan dikkat eksikliği’nin, görünüm değiştirerek ergenlik ve yetişkinlikte de devam ettiği yapılan çalışmalarla görülmüştür. Üniversite öğrencileri arasında %2-8 sıklığında görülen dikkat eksikliği, öğrencilerin akademik ve psikososyal işlevselliğini olumsuz yönde etkilemektedir. Dikkat eksikliği yaşayan üniversite öğrencilerinin dikkat eksikliği olmayan akranlarına göre okulda… Read more
DEHB ve GÖRSEL UZAMSAL İŞLEVLER
Görsel-mekansal özellikler genellikle görsel algılama, mekansal algılama ve diğer görsel beceriler ile ilgilidir. Kişinin kendisinin bulunduğu konumu tarif edebilmesi, iki ve üç boyutlu imgeleri zihninde oluşturabilmesi ve bu imgeleri zihinsel olarak döndürebilmesi, kişinin görme alanında obje bulunmasa dahi o objeyi zihninde canlandırabilmesi, önceden algılanmış nesneler ve durumlar hakkında muhakemede bulunabilmesi gibi eylemler görsel uzamsal işlevlere… Read more
DİKKAT EKSİKLİĞİ OLAN ÇOCUKLARIN AİLELERİNE ÖNERİLER
- Dikkat eksikliği olan çocukları başarısız çocuklar olarak görmeyin. Hedeflenen becerilerdeki performanslarına odaklanın. – Dikkat eksikliği olan çocukları tembel öğrenciler olarak görmeyin. Onların nörolojik sıkıntılarından dolayı öğrenmede bazı güçlükler yaşadıklarını hatırlayın. Diğer öğrencilerle karşılaştırma yapmayın. – Dikkat eksikliği olan çocukların daha fazla desteğe ihtiyaç duyduğunu unutmayın. – Dikkat eksikliği olan çocuklarla ekip çalışmasına karşı olumlu… Read more
DAVRANIM BOZUKLUĞU
Davranım bozukluğunun temel özelliği başkalarının temel haklarının ve yaşa uygun toplumsal norm ve kuralların sürekli ve tekrarlayıcı bir biçimde saldırıya uğratılmasıdır. Davranım bozukluğu olanlarda insanlara ya da hayvanlara yönelik saldırgan davranışlar, hırsızlık, mala zarar verme, kural ihlalleri, yalan söyleme gibi davranışlar izlenir. Bu davranış sorunları çok çeşitli ortamlarda gözlenebilmektedir. Davranım bozukluğu başkalarına verilen zarara ve… Read more
DİKKAT EKSİKLİĞİ VE ANKSİYETE BOZUKLUĞU
Dikkat eksikliği tanısı almış çocuk ve ergenlerde %15-50 oranında anksiyete bozukluğu eş tanısı görülebilmektedir. Anksiyete dikkat eksikliği’nin bir parçası mıdır, sonucu mudur, nedeni midir? Bu sorular tıbbi yazında tartışılmaktadır. Kimi araştırmacılara göre, dikkat eksikliği’nin yürütücü işlevleri bozmasıyla birlikte kişilerin sosyal davranışları, aile ve arkadaş ilişkileri bozulmakta, bu durumun sonucunda da anksiyete oluşmaktadır. Başka bir grup… Read more
DEHB VE ÖZGÜVEN-ÖZSAYGI
Yaratıcılığın gelişimsel kuram çerçevesinde bağlamsal faktörlerle belirlenebileceği ifade edilmiştir. Gelişimsel kuram çerçevesinde yaratıcı bireylerin doğumundan itibaren içinde bulunduğu gelişimsel süreç ve bağlamda ne tür davranış ve etkenlere maruz kaldığı araştırılarak yaratıcılığın bunlar üzerine oturtulması amaçlanır. DEHB’ e sahip bireylerin diğer akranlarıyla karşılaştırıldığında özsaygı ve özgüvenlerinin düşük olduğu ifade edilmektedir. Bu açıdan bakıldığında DEHB belirtilerinin azaltılmasına… Read more
DİKKAT EKSİKLİĞİ HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU VE SOSYAL İÇE DÖNÜKLÜK
Sosyal içe dönüklük, davranışsal alandaki eksikliklerin bir sonucudur. Bu eksikliklerden biri, diğerleri ile ilişkiye girmede uygun sosyal becerilerin olmaması durumudur. Uygun sosyal becerilerin olmamasına yaşının gerektirdiği davranışların gerisinde olma ya da sosyal olarak uyumsuz olma davranışı da eklenince sosyal içe dönüklük durumu ortaya çıkmaktadır.Sosyal içe dönük çocuklar okulla ilgili sorunlar yaşarlar, düşük benlik saygıları vardır… Read more
DEHB’NİN KLİNİK BELİRTİLERİ
Dikkat eksiliği ve hiperaktivite bozukluğunda dikkat, konsantrasyon, hareketlilik ve dürtü kontrolü klinik belirtiler arasında yer alır. Aşırı Hareketlilik: Çocukluk döneminin normal özellikleri arasında yer alır. Çocuğun işlevselliğini etkilediği durumlarda aşırı hareketlilikten bahsedilebilir. Örneğin, hareketliliğin yaşıtlarına göre belirgin olarak fazla olduğu, bu davranışların oyun, anaokulu, okul gibi günlük işlevlerde, arkadaş, aile ve/veya öğretmenler için sorun oluşturduğu… Read more
ERGENLİKTE DİKKAT EKSİKLİĞİ
Belirtileri çocukluk döneminde ortaya çıkan dikkat eksikliği, %70-80 oranında ergenlik döneminde de devam etmektedir.Ergenlik döneminin belirleyici özellikleri olan bağımsızlık isteği, kimlik bunalımları, sosyal ve fiziksel değişimler vs. ile birlikte dikkat eksikliği daha zorlayıcı olabilmektedir. Ödevlerini yapmama, ders çalışmama, organize olamama, unutkanlık gibi problemler sık görülür. Ergenlik dönemine özgü özelliklerin dikkat eksikliği ile birleşmesi alkol, sigara… Read more
DİKKAT EKSİKLİĞİNDE EBEVEYN ROLÜ
Türkiye’de yapılan araştırma sonuçları, dikkat eksikliği ile baş ederken annelerin babalara kıyasla daha ilgili ve başarılı olduğunu göstermiştir. Annelerin dikkat eksikliği sorunu ile ilgili daha fazla çaba gösterdikleri, babalarınsa sorundan uzak durmayı tercih ettikleri görülmüştür. Bu durum annenin ruhsal sağlığını olumsuz etkilemekte ve depresyon ihtimalini arttırmaktadır. Her ne kadar dikkat eksikliği’nin ana-babanın olumsuz tutumlarından kaynaklanmadığı… Read more
ANNE-BABA TUTUMU ÇOCUĞUN DEHB OLMASINDA ETKİLİ MİDİR?
Anne-baba tutumlarının çocuğun gelişimindeki etkisi büyüktür. Saldırganlıkla ilgili yapılan bir araştırmaya göre, çocukların anne-babaları ile kurdukları ilişkinin yakınlığı veya uzaklığı, saldırganlık derecesinde, belirleyici oluyor. Ancak aynı araştırma, çocuğun arkadaş ortamındaki saldırgan davranışlarında anne ya da babanın ilişkisinin çok da etkili olmadığını ileri sürüyor. Anne ile çocuk arasındaki ilişkiyi düzeltmek yararlıdır ama bu, okuldaki sorunun çözülmesine… Read more
DİKKAT EKSİKLİĞİ BOZUKLUĞU VE DİKKAT EKSİKLİĞİ HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞUNUN EŞ ZAMANLI GÖRÜLMESİ
Dikkat Eksikliği Bozukluğu (DEB) ve Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğunun (DEHB) çocuk ve ergenlerde sıkça bir arada görülebilmesi 1990’lı yıllardan beri araştırmacıların ve klinisyenlerin ilgisini çekmektedir. DEHB, diğer psikolojik durumlarla eş zamanlı olarak sıkça görülür. 2000’lerden önce Porto Riko’da (ABD’ye bağlı bir ada) yapılan bir araştırmada, DEB’li 9-16 yaş arası 222 çocuktan %93’ünde eş zamanlı görülen… Read more
DİKKAT EKSİKLİĞİ OLAN ÇOCUKLARIN AİLELERİNE TUTUMLARI VE BEKLENTİLERİ ÜZERİNE ÖNERİLER
- Dikkat eksikliği olan çocukları başarısız çocuklar olarak görmeyin. Hedeflenen becerilerdeki performanslarına odaklanın. – Dikkat eksikliği olan çocukları tembel öğrenciler olarak görmeyin. Onların nörolojik sıkıntılarından dolayı öğrenmede bazı güçlükler yaşadıklarını hatırlayın. Diğer öğrencilerle karşılaştırma yapmayın. – Dikkat eksikliği olan çocukların daha fazla desteğe ihtiyaç duyduğunu unutmayın. – Dikkat eksikliği olan çocuklarla ekip çalışmasına karşı olumlu… Read more
DEHB HANGİ DURUMLAR İLE KARIŞTIRILABİLİR?
DEHB tanısında dikkatsizlik, aşırı hareketlilik, dürtüsellik belirtileri görülebildiğinden DEHB ile karıştırılabilen birçok durum vardır. Görme ve işitme bozuklukları, kötü beslenme, bazı fiziksel rahatsızlıklar dikkat sorunlarına yol açabildiğinden DEHB ile karıştırılabilmektedir. Yine uyku bozukluklarında görülen yetersiz uyku dikkat toplama güçlüğüne neden olabileceği için DEHB ile karıştırılabilir. Kafa travması sonrasında da DEHB belirtileri gelişebilir; 7 yaşından sonradan… Read more
DİKKAT EKSİKLİĞİ OLAN ÇOCUĞA ETKİLİ YÖNERGE VEREBİLME
1) Çevresel Düzenleme: Dikkat Eksikliği olan çocukların dikkati dış uyaranlardan kolayca etkilendiği için bu noktada çevresel düzenleme(telefonları ortadan kaldırma, televizyonu-bilgisayarı kapatma..) büyük bir öneme sahip olmaktadır. 2) Çocuğunuza doğrudan ismiyle seslenin. 3) Yönerge verirken bedeninizi çocuğunuza çevirin ve onunla göz teması kurun. 4) Dikkat eksikliği olan çocuklar uzun yönergeleri yakalamakta zorlandıkları için kısa ve açık… Read more